Diagnostyka zaburzeń osobowości
Zaburzenia osobowości – co to takiego?
- Niezmienny na różnych etapach życia sposób postępowania oraz myślenia o sobie i innych, który wydaje się być nieadaptacyjny i stanowić źródło pewnego cierpienia osoby;
- Reakcje osoby na różne sytuacje osobiste i społeczne są stałe i sztywne, według określonego schematu, wzorce zachowania są zauważalne w różnych obszarach życia jednostki i istotnie różnią się od sposobu myślenia, odczuwania i utrzymywania kontaktów z innymi ludźmi, które przyjęto za właściwe w kulturze, w której się dana osoba obraca;
- Pacjentowi towarzyszy uczucie napięcia i doświadcza on trudności w funkcjonowaniu w społeczeństwie;
- Trwały wzorzec postępowania i myślenia może wyglądać różnie w zależności od konkretnego zaburzenia osobowości.
Rodzaje i podgrupy – tzw. „wiązki” zaburzeń osobowości:
- Zaburzenia osobowości z wiązki A charakteryzują się „dziwacznym” i ekscentrycznym zachowaniem:
-paranoiczne zaburzenia osobowości – podejrzliwość i tendencja do opacznego, wrogiego interpretowania zachowania innych ludzi
-osobowość schizoidalna – tendencja do unikania kontaktów społecznych i ograniczona zdolność wyrażania uczuć
-schizotypowe zaburzenia osobowości – ekscentryczne zachowania przypominające objawy schizofrenii; - Wiązka B obejmuje zachowania charakteryzujące się „dramatycznością” i/lub impulsywnością:
-osobowość chwiejna emocjonalnie / pograniczne zaburzenia osobowości, rodzaje/podtypy:
* impulsywny – niestabilny nastrój, skłonności do zachowań impulsywnych i agresywnych
* borderline – wewnętrzne uczucie pustki, problemy z określeniem swojej tożsamości, potrzebę wchodzenia w intensywne i
niestabilne związki, lęk przed odrzuceniem.
-osobowość dyssocjalna/antyspołeczna – lekceważenie norm społecznych i nieliczenie się z uczuciami innych, często także łamanie prawa
-histroniczne zaburzenie osobowości – chwiejność emocjonalna, tendencja do popadania w dramatyzowanie oraz teatralne i przesadzone zachowania
-narcystyczne zaburzenie osobowości -przesadna potrzeba sukcesów i bycia podziwianym, często w połączeniu z pozornym przekonaniem o niższości innych – maskującym w rzeczywistości niską samoocenę. - W ramach wiązki C mówi się o zaburzeniach osobowości, w których dominują objawy unikowo-lękowe:
-osobowość anankastyczna -perfekcjonizm i stałe uczucie niepewności, za którym mogą iść objawy obsesyjno-kompulsywne
-osobowość lękliwa / unikowa – stałe uczucie napięcia i lęku oraz dostrzeganie zagrożeń i ryzyka nawet w codziennych sytuacjach
-osobowość zależna - potrzeba zależności od innych połączona z obawą przed odrzuceniem i często także niską samooceną. - Zaburzenia osobowości mogą przybierać również postać mieszaną lub nieokreśloną – gdy objawy są na tyle nasilone i uporczywe, że powodują znaczące cierpienie, ale są na tyle niespecyficzne, że nie da się ich przypisać do żadnego konkretnego typu zaburzeń osobowości.
Przyczyny zaburzeń osobowości:
- Uwarunkowania biologiczne
Każdy z nas rodzi się z biologicznie uwarunkowanym temperamentem oraz niższym lub wyższym poziomem podatności na wystąpienie zaburzeń psychicznych. U osób, u których ta podatność jest wyższa, mogą rozwinąć się zaburzenia osobowości – szczególnie, jeśli jej otoczenie w młodości nie będzie sprzyjało harmonijnemu rozwojowi. - Uwarunkowania psychologiczne i rodzinne
Doświadczenia i relacje z wczesnego dzieciństwa, relacje w domu rodzinnym, traumatyczne doświadczenia w dzieciństwie i młodości, oziębłość emocjonalna rodziców czy uzależnienia/zaburzenia psychiczne w rodzinie to najczęstsze powody ujawnienia się ZO. - Zdarzenia „wyzwalające” objawy
Symptomy zaburzeń osobowości mogą zacząć dawać o sobie znać po kryzysowym wydarzeniu już w życiu dorosłym, jeśli osoba wcześniej była obciążona uwarunkowaniami biologicznymi lub trudną historią życia.
Osobowość kształtująca się nieprawidłowo u nastolatków:
- Objawy zaburzeń osobowości pojawiają się najczęściej już w okresie dojrzewania, ale jest to za wcześnie, aby postawić jednoznaczną diagnozę. W tym wieku mówi się dopiero o „nieprawidłowo kształtującej się osobowości”.
- Jeżeli zachowanie dziecka budzi niepokój rodziców lub nauczycieli, zawsze warto skonsultować to z psychiatrą lub psychologiem dziecięcym. W sytuacji, gdy specjalista po wstępnej diagnozie uzna, że u dziecka mogą rozwinąć się w przyszłości zaburzenia osobowości, terapia może wesprzeć rozwój tożsamości młodego człowieka w taki sposób, aby finalnie ukształtował się u niego zdrowy temperament.
Diagnoza psychologiczna zaburzeń osobowości:
- Ustrukturalizowany wywiad kliniczny do diagnozy zaburzeń osobowości SCID-5
- MMPI Minnesocki Wielowymiarowy Inwentarz Osobowości®-2
- Wywiad diagnostyczny
Psychoterapia zaburzeń osobowości jako najważniejsza metoda leczenia:
- Wsparcie doświadczonego specjalisty daje ogromną szansę na czerpanie z życia w taki sam sposób, co osoby o prawidłowym poziomie organizacji osobowości
- Nie zawsze da się „usunąć” czy w pełni wyleczyć zaburzenia osobowości
- Leczenie opiera się na nauce lepszego rozumienia siebie i nabywaniu umiejętności, które pomogą jednostce lepiej radzić sobie z objawami zaburzeń osobowości
- Leczenie psychiatryczne jest traktowane jako uzupełniająca forma pomocy, którą stosuje się w sytuacji, gdy objawy są bardzo nasilone i utrudniają codzienne funkcjonowanie.
Najskuteczniejsze w leczeniu zaburzeń osobowości nurty psychoterapii:
- Terapia dialektyczno-behawioralna DBT
- Terapia schematów
- Terapia psychodynamiczna
Naszym Klientom proponujemy profesjonalną diagnozę psychologiczną zarówno w formie stacjonarnej, jak i w formie online. Zapewniamy atmosferę bezpieczeństwa i pełnej dyskrecji.
Jesteśmy tu aby wspierać i rozwijać człowieka w całym jego cyklu życia.
